Σε ποια ηλικία είναι καλό να μιλήσουμε στα παιδιά για το σεξ; Πώς; στα παιδιά για σεξ; μα τι λες τώρα; είναι μικρά ακόμα... Άστα, να μην πονηρευτούν. Θα μεγαλώσουν και θα μάθουν.
Οκ, τώρα αλλάξτε πλευρό..
Ένα από τα θέματα που συχνά πυκνά φτάνουν στο τραπέζι της συζήτησης με τους μαθητές μου είναι το σεξ και τα επακόλουθά του. Δεν αναζητούν πληροφορίες γι` αυτό το ίδιο- τις βρίσκουν στο ίντερνετ- αλλά συχνά έχουν βασικές απορίες για τα επακόλουθά του, όταν αυτό δεν πληρεί τους κανόνες ασφαλείας.
Ποια είναι η γνώμη αγοριών και κοριτσιών για το σεξ; πώς μιλάνε γι` αυτό και πού; τι ξέρουν για το AIDS, το HPV και το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, την εγκυμοσύνη, την άμβλωση, την προφύλαξη; για το πότε ένα κορίτσι πρέπει να επισκεφθεί γυναικολόγο;
Τίποτα.
Κάποια στιγμή τυχαίνει μέσα από κάποια συζήτηση για διάφορα κοινωνικά φαινόμενα να φτάσουμε και στο θέμα της σεξουαλικότητας. Θέμα που δεν αγγίζεται από κανέναν- γονείς ή σχολείο- ενώ θεωρείται υποκριτικά ταμπού, παρ` όλο που οι πληροφορίες και τα ερεθίσματα ρέουν άφθονα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1ο:
"Μια συμμαθήτριά μας έμεινε έγκυος, Είναι στην Α΄Λυκείου (ετών 14- 15). Πώς έγινε αυτό; τι πρέπει να κάνει; σε ποιον να το πει; οι γονείς της θα την σκοτώσουν..."
Οι ηλικίες κατά τις οποίες οι έφηβοι αρχίζουν την αναζήτηση και τον πειραματισμό στο σεξ όλο και μικραίνει. Κορίτσια και αγόρια 12 ετών έχουν μια σεξουαλική εμπειρία, ολοκληρωμένη ή όχι. Κορίτσια και αγόρια μέχρι τα 15 έχουν κάνει σεξ. ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΣΕΞ. Δεν το λέω εγώ, δεν τα λένε οι στατιστικές (μόνο), αλλά οι ίδιοι οι μαθητές. Αδιαφορούν για τις προφυλάξεις, παρ` όλο που κάνουν σεξ, θεωρούν ντροπή να πάρουν προφυλάξεις, δεν ξέρουν τι είναι οι γόνιμες μέρες (ούτε τα ίδια τα κορίτσια) και νομίζουν ότι αν μια κοπέλα μείνει έγκυος, εντάξει, θα κάνει έκτρωση. Δεν ξέρουν τι είναι έκτρωση και ποιες οι ψυχοσωματικές της συνέπειες. Σαν κακό σπυρί, βγαίνει και τέλος.
Τους μιλάω για όλα. Για τον κύκλο γονιμότητας, την εγκυμοσύνη και τα συναισθήματα, την έκτρωση και τις επιπτώσεις βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, την απόκτηση ενός παιδιού σε πολύ νεαρή ηλικία και τις επιπτώσεις, Την ανάληψη ευθύνης.
Με κοιτούν αποσβολωμένα. Όχι μόνο επειδή αγνοούν βασικά πράγματα, αλλά επειδή τους μιλάω για αυτά, όπως θα έπρεπε. Απλά, χωρίς επίκριση.
Κι αν μια κοπέλα μείνει έγκυος; τι θα πουν οι γονείς της; τι θα πουν οι γονείς του αγοριού;
Όπως σε όλα τα πράγματα, προέχει η πρόληψη. Και πρόληψη εδώ σημαίνει ότι μιλάμε για το σεξ απλά, χωρίς ψευτοντροπές, όταν τα παιδιά είναι ήδη στο δημοτικό ή έστω στην πρώτη γυμνασίου (αυτή είναι η δική μου άποψη) ή μόλις καταλάβουμε ότι τα παιδιά έχουν προβληματισμούς γύρω από αυτό. Δεν πρέπει να αφήνουμε το διαδίκτυο να "μιλάει" για μας, γιατί οι εντυπώσεις που δημιουργεί είναι εσφαλμένες.
Αν όμως συμβεί, θα πρέπει να στηρίξουμε το παιδί στην απόφαση που θέλει να πάρει. Ιδίως αν προτίθεται να κρατήσει ένα μωρό σε νεαρή ηλικία. Κατά την γνώμη μου, θα πρέπει, η όποια απόφαση παρθεί, να γίνει με κοινή συναίνεση, όχι με εκβιασμούς και απειλές, που θα έχουν τεράστια επίπτωση στο μέλλον, όταν θα είναι "έτοιμα" να κάνουν οικογένεια.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2ο:
"Η φίλη μου έκανε σεξ με κάποιον που γνώρισε σε ένα πάρτι. Δεν πρόσεχε και τώρα φοβάται μήπως κόλλησε κάτι ή έμεινε έγκυος".
Η ερώτηση μπορεί όντως να αφορά σε μια φίλη ή να είναι η ίδια η ενδιαφερομένη, αλλά να μην μπορεί να το παραδεχτεί ευθέως. Αντιμετωπίζω το ζήτημα με ψυχραιμία. Της λέω ότι πρέπει πρώτα απ` όλα να πάει σε γυναικολόγο. Άμεσα. Μιλάμε για την αντισύλληψη και για το πόσο εύκολα ένα κορίτσι ζητάει από τον σύντροφό της να χρησιμοποιήσει προφυλακτικό. Ότι το χάπι δεν είναι πανάκεια, έχει κι αυτό τις δικές του επιπτώσεις ή "το χάπι της επόμενης μέρας", για το τεστ ΠΑΠ, το εμβόλιο του τραχήλου της μήτρας, τους κινδύνους για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Με κοιτάει αμήχανα. Δεν έχει ιδέα για όλα αυτά. "Σοβαρά;", μου λέει.. Κι εκεί αντιλαμβάνομαι ότι ποτέ κανείς δεν της έχει πει ουσιώδη πράγματα για το ίδιο της το σώμα και την υγεία της. Δεν είναι δικός μου ο ρόλος. Αλλά αφού με ρωτάει, πρέπει να την ενημερώσω.
Όταν ένα κορίτσι έχει την πρώτη του περίοδο, πρέπει να του εξηγούμε τι συμβαίνει στο σώμα του. Ξέρει ότι έχει έναν μηνιαίο κύκλο, αλλά δεν ξέρει γιατί. Γιατί όλες οι γυναίκες έχουν.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3ο:
"Άγνωστά μου κορίτσια, που γνωριζόμαστε στο διαδίκτυο και στα chatrooms (instagram κλπ), μου στέλνουν γυμνές τους φωτογραφίες..."- η συζήτηση είναι πραγματική, σε τάξη γ΄γυμνασιου.
Είναι η κόρη του καθενός. Όχι μια εξαίρεση. Θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε παιδί. Παρ` όλο που η πληροφορία ρέει άφθονη για τους κινδύνους του διαδικτύου, το fishing, το bullying και διάφορα περιστατικά με τραγική κατάληξη (απαγωγές, βιασμούς, δολοφονίες), οι έφηβοι τολμούν. Ο μαθητής αυτός γνώρισε μια κοπέλα μέσω διαδικτύου και της ζήτησε μια γυμνή της φωτογραφία. Πιο πολύ ήθελε να δει αν θα το έκανε. Η κοπέλα δεν έχασε καιρό, του έστειλε μία μετά από λίγο.
"Της είπα, κοπέλα μου, τι κάνεις; με ξέρεις; δεν ξέρεις πόσοι κίνδυνοι υπάρχουν στο ίντερνετ;". Μπορεί η φωτογραφία να τον ερέθιζε, αλλά δεν πτοήθηκε από το να την προειδοποιήσει.
"Είναι πολλές οι κοπέλες που μου στέλνουν, χωρίς να με ξέρουν".
Υπάρχει μια παγίδα εδώ. Ζούμε στην εποχή των "Πενήντα αποχρώσεων του γκρι", και άλλων πορνογραφικών σκηνικών, που πολλοί έφηβοι θεωρούν ότι αυτός είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος να ζεις και να κάνεις σχέσεις. Πολλά κορίτσια ντύνονται προκλητικά, σαν μικρομέγαλα, για να προκαλέσουν το ενδιαφέρον ενός αγοριού και είναι διατεθιμένα να κάνουν τα πάντα στο σεξ, για να μην χασουν το αγόρι των ονείρων τους, από μία άλλη, πιο απελευθερωμένη. Τα αγόρια μπορεί να επωφελούνται, αλλά δεν τις εκτιμούν. Δεν κάνουν σχέσεις με κορίτσια που τολμούν στο σεξ και ντύνονται σαν τηλεοπτικές πορνοστάρ. Δεν τα λέω εγώ αυτά, αλλά τα ίδια τα αγόρια. "Εγώ να κάνω σχέση με αυτήν; αποκλείεται! " Στο δικό τους μυαλό, άλλο σεξ άλλο έρωτας και σχέση. Το ένα δεν αναιρεί, αλλά δεν προϋποθέτει το άλλο.
"Η κοπέλα ενός φίλου μου του ζήτησε να κάνουν σκηνές από το "Πενήντα αποχρώσεις του γκρι". Του είπα "Μαλάκα, μακριά από αυτήν, δεν είναι για σχέση".
Αυτό τα κορίτσια δεν το ξέρουν και δεν το καταλαβαίνουν, Τα αγόρια θέλουν να κάνουν σχέση με κορίτσια απλά, που ζουν την ηλικία τους. Αλλά κανείς δεν το συζητάει αυτό πουθενά και γι αυτό ο αστικός μύθος περνάει από στόμα σε στόμα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4ο:
"Έχω ένα πρόβλημα. Είμαι ομοφυλόφιλη"
Το παιδί θεωρεί τον εαυτό του προβληματικό. Δεν το συζητάει με κανέναν, αλλά ένα βράδυ αισθάνεται πολύ πιεσμένη και τελικά το εκμυστηρεύεται σε μένα. "Δεν το ήξερα, αλλά θέλω να σου πω ότι κακώς το θεωρείς πρόβλημα. Να είσαι ευτυχισμένη με αυτό που είσαι. Δεν είσαι υπόλογη σε κανέναν".
Μεγάλη η αγωνία για ένα παιδί στην εφηβεία που ανακαλύπτει τον εαυτό του και αντιλαμβάνεται την διαφορετικότητά του. Πρέπει να νιώθουν ασφαλή μέσα στην οικογένεια, να ξεδιπλώνουν τον χαρακτήρα τους και την διαφορετικότητά του. Κανείς δεν πρέπει να μοιάζει με κανέναν. Και η αγάπη είναι άνευ όρων.
Δεν έχει νόημα να παραθέσω περισσότερα παραδείγματα. Νομίζω ότι έγινε σαφές. Το σεξ και η εφηβεία είναι αλληλένδετα και πρέπει να συζητιέται ελεύθερα από όλους- γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς, απλά και σφαιρικά. Να μην υπάρχουν σκοτεινά σημεία και αρνήσεις ή ο φόβος της τιμωρίας και η ενοχή. Είναι μια μορφή μάθησης που απαιτεί εκπαίδευση, όπως όλα τα πράγματα. Πρέπει να αποφασίσουμε ποιος θέλει να μορφώσει τα παιδιά μας.
Οκ, τώρα αλλάξτε πλευρό..
Ένα από τα θέματα που συχνά πυκνά φτάνουν στο τραπέζι της συζήτησης με τους μαθητές μου είναι το σεξ και τα επακόλουθά του. Δεν αναζητούν πληροφορίες γι` αυτό το ίδιο- τις βρίσκουν στο ίντερνετ- αλλά συχνά έχουν βασικές απορίες για τα επακόλουθά του, όταν αυτό δεν πληρεί τους κανόνες ασφαλείας.
Ποια είναι η γνώμη αγοριών και κοριτσιών για το σεξ; πώς μιλάνε γι` αυτό και πού; τι ξέρουν για το AIDS, το HPV και το εμβόλιο κατά του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, την εγκυμοσύνη, την άμβλωση, την προφύλαξη; για το πότε ένα κορίτσι πρέπει να επισκεφθεί γυναικολόγο;Τίποτα.
Κάποια στιγμή τυχαίνει μέσα από κάποια συζήτηση για διάφορα κοινωνικά φαινόμενα να φτάσουμε και στο θέμα της σεξουαλικότητας. Θέμα που δεν αγγίζεται από κανέναν- γονείς ή σχολείο- ενώ θεωρείται υποκριτικά ταμπού, παρ` όλο που οι πληροφορίες και τα ερεθίσματα ρέουν άφθονα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 1ο:
"Μια συμμαθήτριά μας έμεινε έγκυος, Είναι στην Α΄Λυκείου (ετών 14- 15). Πώς έγινε αυτό; τι πρέπει να κάνει; σε ποιον να το πει; οι γονείς της θα την σκοτώσουν..."
Οι ηλικίες κατά τις οποίες οι έφηβοι αρχίζουν την αναζήτηση και τον πειραματισμό στο σεξ όλο και μικραίνει. Κορίτσια και αγόρια 12 ετών έχουν μια σεξουαλική εμπειρία, ολοκληρωμένη ή όχι. Κορίτσια και αγόρια μέχρι τα 15 έχουν κάνει σεξ. ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΣΕΞ. Δεν το λέω εγώ, δεν τα λένε οι στατιστικές (μόνο), αλλά οι ίδιοι οι μαθητές. Αδιαφορούν για τις προφυλάξεις, παρ` όλο που κάνουν σεξ, θεωρούν ντροπή να πάρουν προφυλάξεις, δεν ξέρουν τι είναι οι γόνιμες μέρες (ούτε τα ίδια τα κορίτσια) και νομίζουν ότι αν μια κοπέλα μείνει έγκυος, εντάξει, θα κάνει έκτρωση. Δεν ξέρουν τι είναι έκτρωση και ποιες οι ψυχοσωματικές της συνέπειες. Σαν κακό σπυρί, βγαίνει και τέλος.
Τους μιλάω για όλα. Για τον κύκλο γονιμότητας, την εγκυμοσύνη και τα συναισθήματα, την έκτρωση και τις επιπτώσεις βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, την απόκτηση ενός παιδιού σε πολύ νεαρή ηλικία και τις επιπτώσεις, Την ανάληψη ευθύνης.
Με κοιτούν αποσβολωμένα. Όχι μόνο επειδή αγνοούν βασικά πράγματα, αλλά επειδή τους μιλάω για αυτά, όπως θα έπρεπε. Απλά, χωρίς επίκριση.
Κι αν μια κοπέλα μείνει έγκυος; τι θα πουν οι γονείς της; τι θα πουν οι γονείς του αγοριού;
Όπως σε όλα τα πράγματα, προέχει η πρόληψη. Και πρόληψη εδώ σημαίνει ότι μιλάμε για το σεξ απλά, χωρίς ψευτοντροπές, όταν τα παιδιά είναι ήδη στο δημοτικό ή έστω στην πρώτη γυμνασίου (αυτή είναι η δική μου άποψη) ή μόλις καταλάβουμε ότι τα παιδιά έχουν προβληματισμούς γύρω από αυτό. Δεν πρέπει να αφήνουμε το διαδίκτυο να "μιλάει" για μας, γιατί οι εντυπώσεις που δημιουργεί είναι εσφαλμένες.
Αν όμως συμβεί, θα πρέπει να στηρίξουμε το παιδί στην απόφαση που θέλει να πάρει. Ιδίως αν προτίθεται να κρατήσει ένα μωρό σε νεαρή ηλικία. Κατά την γνώμη μου, θα πρέπει, η όποια απόφαση παρθεί, να γίνει με κοινή συναίνεση, όχι με εκβιασμούς και απειλές, που θα έχουν τεράστια επίπτωση στο μέλλον, όταν θα είναι "έτοιμα" να κάνουν οικογένεια.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 2ο:
"Η φίλη μου έκανε σεξ με κάποιον που γνώρισε σε ένα πάρτι. Δεν πρόσεχε και τώρα φοβάται μήπως κόλλησε κάτι ή έμεινε έγκυος".
Η ερώτηση μπορεί όντως να αφορά σε μια φίλη ή να είναι η ίδια η ενδιαφερομένη, αλλά να μην μπορεί να το παραδεχτεί ευθέως. Αντιμετωπίζω το ζήτημα με ψυχραιμία. Της λέω ότι πρέπει πρώτα απ` όλα να πάει σε γυναικολόγο. Άμεσα. Μιλάμε για την αντισύλληψη και για το πόσο εύκολα ένα κορίτσι ζητάει από τον σύντροφό της να χρησιμοποιήσει προφυλακτικό. Ότι το χάπι δεν είναι πανάκεια, έχει κι αυτό τις δικές του επιπτώσεις ή "το χάπι της επόμενης μέρας", για το τεστ ΠΑΠ, το εμβόλιο του τραχήλου της μήτρας, τους κινδύνους για τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Με κοιτάει αμήχανα. Δεν έχει ιδέα για όλα αυτά. "Σοβαρά;", μου λέει.. Κι εκεί αντιλαμβάνομαι ότι ποτέ κανείς δεν της έχει πει ουσιώδη πράγματα για το ίδιο της το σώμα και την υγεία της. Δεν είναι δικός μου ο ρόλος. Αλλά αφού με ρωτάει, πρέπει να την ενημερώσω.
Όταν ένα κορίτσι έχει την πρώτη του περίοδο, πρέπει να του εξηγούμε τι συμβαίνει στο σώμα του. Ξέρει ότι έχει έναν μηνιαίο κύκλο, αλλά δεν ξέρει γιατί. Γιατί όλες οι γυναίκες έχουν.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 3ο:
"Άγνωστά μου κορίτσια, που γνωριζόμαστε στο διαδίκτυο και στα chatrooms (instagram κλπ), μου στέλνουν γυμνές τους φωτογραφίες..."- η συζήτηση είναι πραγματική, σε τάξη γ΄γυμνασιου.
Είναι η κόρη του καθενός. Όχι μια εξαίρεση. Θα μπορούσε να είναι οποιοδήποτε παιδί. Παρ` όλο που η πληροφορία ρέει άφθονη για τους κινδύνους του διαδικτύου, το fishing, το bullying και διάφορα περιστατικά με τραγική κατάληξη (απαγωγές, βιασμούς, δολοφονίες), οι έφηβοι τολμούν. Ο μαθητής αυτός γνώρισε μια κοπέλα μέσω διαδικτύου και της ζήτησε μια γυμνή της φωτογραφία. Πιο πολύ ήθελε να δει αν θα το έκανε. Η κοπέλα δεν έχασε καιρό, του έστειλε μία μετά από λίγο.
"Της είπα, κοπέλα μου, τι κάνεις; με ξέρεις; δεν ξέρεις πόσοι κίνδυνοι υπάρχουν στο ίντερνετ;". Μπορεί η φωτογραφία να τον ερέθιζε, αλλά δεν πτοήθηκε από το να την προειδοποιήσει.
"Είναι πολλές οι κοπέλες που μου στέλνουν, χωρίς να με ξέρουν".
Υπάρχει μια παγίδα εδώ. Ζούμε στην εποχή των "Πενήντα αποχρώσεων του γκρι", και άλλων πορνογραφικών σκηνικών, που πολλοί έφηβοι θεωρούν ότι αυτός είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος να ζεις και να κάνεις σχέσεις. Πολλά κορίτσια ντύνονται προκλητικά, σαν μικρομέγαλα, για να προκαλέσουν το ενδιαφέρον ενός αγοριού και είναι διατεθιμένα να κάνουν τα πάντα στο σεξ, για να μην χασουν το αγόρι των ονείρων τους, από μία άλλη, πιο απελευθερωμένη. Τα αγόρια μπορεί να επωφελούνται, αλλά δεν τις εκτιμούν. Δεν κάνουν σχέσεις με κορίτσια που τολμούν στο σεξ και ντύνονται σαν τηλεοπτικές πορνοστάρ. Δεν τα λέω εγώ αυτά, αλλά τα ίδια τα αγόρια. "Εγώ να κάνω σχέση με αυτήν; αποκλείεται! " Στο δικό τους μυαλό, άλλο σεξ άλλο έρωτας και σχέση. Το ένα δεν αναιρεί, αλλά δεν προϋποθέτει το άλλο.
"Η κοπέλα ενός φίλου μου του ζήτησε να κάνουν σκηνές από το "Πενήντα αποχρώσεις του γκρι". Του είπα "Μαλάκα, μακριά από αυτήν, δεν είναι για σχέση".
Αυτό τα κορίτσια δεν το ξέρουν και δεν το καταλαβαίνουν, Τα αγόρια θέλουν να κάνουν σχέση με κορίτσια απλά, που ζουν την ηλικία τους. Αλλά κανείς δεν το συζητάει αυτό πουθενά και γι αυτό ο αστικός μύθος περνάει από στόμα σε στόμα.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ 4ο:
"Έχω ένα πρόβλημα. Είμαι ομοφυλόφιλη"
Το παιδί θεωρεί τον εαυτό του προβληματικό. Δεν το συζητάει με κανέναν, αλλά ένα βράδυ αισθάνεται πολύ πιεσμένη και τελικά το εκμυστηρεύεται σε μένα. "Δεν το ήξερα, αλλά θέλω να σου πω ότι κακώς το θεωρείς πρόβλημα. Να είσαι ευτυχισμένη με αυτό που είσαι. Δεν είσαι υπόλογη σε κανέναν".
Μεγάλη η αγωνία για ένα παιδί στην εφηβεία που ανακαλύπτει τον εαυτό του και αντιλαμβάνεται την διαφορετικότητά του. Πρέπει να νιώθουν ασφαλή μέσα στην οικογένεια, να ξεδιπλώνουν τον χαρακτήρα τους και την διαφορετικότητά του. Κανείς δεν πρέπει να μοιάζει με κανέναν. Και η αγάπη είναι άνευ όρων.
Δεν έχει νόημα να παραθέσω περισσότερα παραδείγματα. Νομίζω ότι έγινε σαφές. Το σεξ και η εφηβεία είναι αλληλένδετα και πρέπει να συζητιέται ελεύθερα από όλους- γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς, απλά και σφαιρικά. Να μην υπάρχουν σκοτεινά σημεία και αρνήσεις ή ο φόβος της τιμωρίας και η ενοχή. Είναι μια μορφή μάθησης που απαιτεί εκπαίδευση, όπως όλα τα πράγματα. Πρέπει να αποφασίσουμε ποιος θέλει να μορφώσει τα παιδιά μας.
Σχόλια