Ola, Madeira!

 "Μα πού βρίσκεστε;",  ρωτάνε οι φίλοι μας. 

Ταξιδέψαμε στη Μαδέιρα, που είναι νησί της Πορτογαλίας. Πολύ διαφορετικό και εξαιρετικά όμοιο σε κάποια σημεία με την Ελλάδα. 

Σκεφτόμουν μέρες να κάνω ένα ταξιδιωτικό ημερολόγιο, πιο πολύ για να τα θυμάμαι μετά, γιατί η μνήμη μου δεν συγκρατεί πλέον και πολλά, αλλά και να μοιραστώ εντυπώσεις και διαπιστώσεις με φίλους και όποιον ενδιαφέρεται να μάθει κάποια πράγματα γι` αυτό το νησί. 

Έχουμε και λέμε.

Ιστορία (δανεισμένη από τη Βικιπαίδεια)

 

Η σημαία της Μαδέιρα, που αν και ανήκει στην Πορτογαλία, έχει τη δική της ως αυτόνομη.

 

Η Μαδέιρα, γνωστή αρχικά στους Ρωμαίους ως «Πορφυρά νησιά», ανακαλύφθηκε εκ νέου (τυχαία) από τους Πορτογάλους ναυτικούς, όταν μια θαλασσοταραχή τους έριξε αρχικά στο γειτονικό νησί, το Πόρτο Σάντο (Άγιο Λιμανι, γιατί τους έσωσε από την τρικυμία) και έπειτα ανακαλύφθηκε και η απέναντι ακτή, που ήταν η Μαδέιρα  και που προσαρτήθηκε στην Πορτογαλία το 1418. Από αυτήν την περίοδο ήταν μια αυτόνομη περιοχή της Πορτογαλίας. Η Μαδέιρα και το Πόρτο Σάντο είναι τα μόνα κατοικημένα νησιά. Αυτά τα νησιά είναι ένα πορτογαλικό αυτόνομο αρχιπέλαγος στο βόρειο Ατλαντικό ωκεανό. Την 1η Ιουλίου του 1976, μετά τη δημοκρατική επανάσταση του 1974, η Πορτογαλία παραχώρησε πολιτική αυτονομία στη Μαδέιρα, η οποία σήμερα έχει τη δική της Κυβέρνηση και δικό της νομοθετικό σώμα. 

Αυτά σε σχέση με την πολιτική της κατάσταση..

 

Κλίμα- γεωλογικά χαρακτηριστικά- χλωρίδα και πανίδα

Το κλίμα είναι υποτροπικό και λόγω του ρεύματος του Κόλπου του Μεξικού έχει σταθερή σχετικά θερμοκρασία (το ίδιο ισχύει και για την Ισλανδία, πάνω κάτω). Τον χειμώνα μπορεί να πέσει μέχρι τους 10 βαθμούς Κελσίου (βαρυχειμωνιά για τους ντόπιους) και το καλοκαίρι να φτάσει μέχρι τους 30 (καύσωνας). Όλα ωραία για τους βορειοευρωπαίους, αλλά, αδερφάκι μου, η υγρασία είναι το κάτι άλλο.. Λόγω του υγρού κλίματος η αίσθηση της ζέστης είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερη, δηλαδή αν έχει 25 βαθμούς, η αίσθηση είναι 35..

Είναι στην ουσία ένα νησί- ηφαίστειο στη μέση του Ατλαντικού, με βροχοδάση στον πυρήνα του, με πολύ ανώμαλο ανάγλυφο και απότομες υψομετρικές. Οι παραλίες είναι βραχώδεις και το νερό κρύο, αφού είναι ωκεανός. Είναι πολύ πλούσια σε πετρώματα.

 

Levada das 25 fontes

Λόγω του κλίματος έχει απίστευτη ποικιλία χλωρίδας και πανίδας, γιγαντιαίες μπλε ορτανσίες φύονται παντού σαν αγριολούλουδα- όπως σε μας τα χαμομήλια- τροπικά φρούτα, δάση δάφνης (ναι, είναι δέντρα) και ευκάλυπτων κάνουν την ατμόσφαιρα να μοσχοβολάει. Έχει ένα καλά σηματοδοτημένο δίκτυο μονοπατιών για όλα τα γούστα και τις αντοχές. Τα πιο δημοφιλή λέγονται "Levadas". Πρόκειται στην ουσία για δρόμους του νερού, αρδευτικά κανάλια με νερό που έρχεται από φυσικές πηγές, περνούν μέσα από τα τροπικά δάση και εκτίνονται για πολλά χιλιόμετρα. Στις διαδρομές τα νερά τρέχουν από τα βράχια και συχνά υπάρχουν καταρράκτες, Παρ` όλο το υψόμετρο, το καλοκαίρι μπορεί να έχει ομίχλη και ζέστη, γι` αυτό πρέπει κανείς να είναι προετοιμασμένος να έχει μπόλικο νερό μαζί του (όχι, το νερό στη διαδρομή δεν είναι πόσιμο) και ρούχα, για να αλλάξει στο τέλος της διαδρομής.

Σε κάποια σημεία στο νησί σχηματίζονται φυσικές πισίνες θαλασσινού νερού, που με την ανθρώπινη παρέμβαση μετατράπηκαν σε συγκροτήματα για λουόμενους αρκετά οργανωμένα, αλλά που τους θερινούς μήνες μαζεύουν πολύυυυ κόσμο. Το νερό είναι σε θερμοκρασία 20 περίπου βαθμών το καλοκαίρι και ανανεώνεται με νερό από τον ωκεανό. 

Διαθέτουν, επίσης, τελεφερίκ που σε πηγαινοφέρνουν σε σημεία τουριστικού ενδιαφέροντος. Το πιο εντυπωσιακό κατ` εμέ είναι αυτό που διασχίζει κάθετα την πρωτεύουσα και σε ανεβάζει σε κάποιους τροπικούς κήπους.

Πέστροφες, καβούρια, σαύρες, μικρόσωμα περιστέρια (μοιάζουν πιο πολύ με σπουργίτια, αλλά λένε ότι είναι είδος περιστεριού), δελφίνια  και φάλαινες στον ωκεανό είναι η πανίδα που συναντά κανείς με μεγάλη ευκολία καθώς περιδιαβαίνει το νησί, αλλά δεν είναι μόνο αυτά. 

 

Πόλεις

Οι πόλεις είναι μια λυπητερή, μάλλον, ιστορία.. 

 

 

Funchal

 

Πρωτεύουσα είναι η Funchal και βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νησιού. Είναι χτισμένη αμφιθεατρικά πάνω από το λιμάνι, αλλά έχει κάτι πολύ γνώριμο με το ελληνικό τοπίο: άναρχη δόμηση, σπίτια παντού, χωρίς σχεδιασμό και ενιαία αρχιτεκτονική. Το μόνο που είναι υποχρεωτικό είναι η κεραμοσκεπή. Η αρχιτεκτονική είναι της δεκαετίας του 1970- 1980 με σπίτια που θυμίζουν την ελληνική τεχνοτροπία της ίδιας περιόδου- ορθογώνια με κερασμοσκεπή και μπαλκόνια με άσπρα κολωνάκια, σε χρώματα παστέλ και έντονο ροζ, χτισμένα πολλές φορές στην άκρη του γκρεμού. Σκύλοι γαβγίζουν ολημερίς και οληνυχτίς, αλλά δεν είδα πολλά αδέσποτα. Είναι σχετικά καθαρές πόλεις. Αυτό που μου έκανε την πλέον αρνητική εντύπωση- μέχρι σιχαμάρας- είναι ότι όπου υπάρχει άνοιγμα, ακόμα και σε ορεινά μονοπάτια, μετατρέπονται σε... υπαίθριες τουαλέτες γεμάτες χαρτιά. Πραγματική αηδία για κάθε πεζοπόρο και επισκέπτη (στην Ελλάδα το έχουμε πάει σε άλλο επίπεδο, με ολόκληρες χωματερές). 

 

Palheiro house- Santana

Σώζεται μόνο ένα μέρος της τοπικής αρχιτεκτονικής σε κάποια χωριά με παραδοσιακά σπίτια, όπως στη Santana και στην πρωτεύουσα μια συνοικία, όπου βρισκόταν η παλιά πόλη με αποικιακού στύλ σπίτια- κάτι ανάμεσα σε Κηφισιά και Μοναστηράκι μου θύμισε. 

Δεύτερος μεγάλος δήμος είναι το Machico, όπου υπάρχει το αεροδρόμιο, που είναι επικό, καθώς ο αεροδιάδρομος είναι πάνω σε μια αερογέφυρα, αφού το τοπίο είναι κυρίως ορεινό. Ντάξει, είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Ο αεροδιάδρομος είναι ανάμεσα στον ωκεανό και την πόλη.

Λόγω του ορεινού τοπίου το οδικό δίκτυο αποτελείται από πάρα πολλά τούνελ, που συχνά καταλήγουν σε κυκλικούς κόμβους για να πάρεις το επόμενο. Και μιλώντας για αεροδρόμιο, τι μου ήρθε..

Ο Κριστιάνο Ρονάλντο είναι ο εθνικός τους ήρωας. Υπάρχουν δύο τουλάχιστον αγάλματά του, το ένα στο αεροδρόμιο, το οποίο φέρει το όνομά του (ω, ναι!) κι` ένα άλλο στο λιμάνι, όπου υπάρχει και ομώνυμο μουσείο (τώρα, τι έχει μέσα ούτε ξέρω...).

Οι υπόλοιποι άνθρωποι είναι ήρωες της βιοπάλης, σε μια χώρα από τις πιο φτωχές της Ευρώπης, αλλά πλέον πιο ψηλά από την Ελλάδα, μιλούν με δυσκολία βασικά αγγλικά, τόσο όσο χρειάζεται για να εξυπηρετούν τους τουρίστες, και μάλλον είναι σκυθρωποί. Αρκετοί υπάλληλοι μαγαζιών και σερβιτόροι ήταν τουλάχιστον ανέκφραστοι, όταν μας εξυπηρετούσαν.

 

Οικονομία, Προϊόντα και Γαστρονομία

 

Γενικά, η οικονομία βασίζεται κυρίως στον τουρισμό, αλλά και στα τροπικά φρούτα και τα ψάρια, το ζαχαροκάλαμο, από το οποίο φτιάχνουν μέλι (βασικά, σιρόπι μου θυμίζει), ένα γλυκό, που λέγεται bolo de cane και που θυμίζει κάπως σε γεύση την καρυδόπιτα και άλλα. Έχει ενδιαφέρουσα μεσογειακή κουζίνα και αντί για ψωμί, έχουν ένα είδος πίτας που ψήνεται σε φούρνο με ξύλα και το αλείφουν με σκόρδο και βούτυρο και λέγεται bolo do caco. Τέλος, τα σουβλάκια που ψήνονται σε τεράστια καλάμια λυγαριάς θυμίζουν τον τρόπο διατροφής των προγόνων. Ωραίο κρέας, πραγματικά.

 

 

 espetada

 

bolo do caco

Α! και το περίφημο κρασί Μαδέιρας που στο προσφέρουν μόνο σε μπουκάλι και όχι σε ποτήρι. Δεν ήπια, αλλά είναι δυνατό, γλυκό και κόκκινο- το ηφαιστειακό έδαφος και το τροπικό κλίμα δίνει πάντα ωραία δυνατά κρασιά. Στα βόρεια παράγουν και λευκό ξηρό. 

 Είναι μια φθηνή χώρα, τουλάχιστον όσον αφορά σε καταναλωτικά προϊόντα, ακόμα, παρ` όλο που κι` εκεί η αγορά γης από ξένους και τα ανάριθμητα rbnb έχουν φτάσει τις αντικειμενικές αξίες στα ύψη (κάτι μου θυμίζει...)

 

Η Γλώσσα

 

Όταν σπούδαζα, καταριόμουν τα λατινικά. Είναι δύσκολα στη γραμματική τους, όσο και τα αρχαία ελληνικά, και ακόμα χειρότερα στο συντακτικό. Όταν όμως ταξίδεψα στη Ρουμανία και κατάλαβα ότι μπορούσα να διαβάσω τους υποτιτλους των ειδήσεων και να καταλάβω μέσες άκρες τι γίνεται και όταν τώρα στη Μαδέιρα μπορούσα να καταλάβω τη γραπτή γλώσσα (η προφορά είναι πολύ "βαριά" για να καταλάβω τι λένε, εκτός από το obrigado/ -a , που χρησιμοποιούν αντί για το "παρακαλώ" και που σημαίνει "υπόχρεος/ -η") και να παρατηρήσω τις διαφορές από άλλες λατινογενείς γλώσσες, υποσχέθηκα να μην ξαναμιλήσω άσχημα για τα λατινικά. Παρατήρησα, για παράδειγμα, ότι πολλές αναγνωρίσιμες λέξεις δεν χρησιμοποιούν το καταληκτικό-n , όπως πχ. στα ιταλικά λέμε buon και στα γαλλικά bon(ne), στα πορτογαλικά χρησιμοποιείται το -m bom ή ότι χρησιμοποιούν την αιτιατική των λατινικών (για τους γνώστες). Είναι ωραίο συναίσθημα να μπορείς να καταλάβεις τη γλώσσα του άλλου έτσι κι αλλιώς, ιδίως όταν είσαι στη χώρα του. Νιώθεις λιγότερο ξένος και αβοήθητος. 

 

 Τα πανηγύρια

 

Δεν θα καταλάβεις ποτέ τόσο καλά έναν λαό, αν δεν παρακολουθήσεις τις γιορτές του. Είχαμε τη μεγάλη τύχη την κατάλληλη μέρα να βρεθούμε στην Santana (Santa Ana) και να παρακολουθήσουμε ένα μικρό πανηγύρι, πανομοιότυπο με τα δικά μας, με κάποιες πινελιές διαφορετικές. Η γιορτή κρατά δύο μέρες. H πρώτη ξεκινάει με μία πομπή. Αρχικά, ξεκινά η φιλαρμονική. Ακολουθούν οι κάτοικοι ανά οικογένεια, οι οποίοι κρατούν από ένα υφαντό με καρφιτσωμένα χαρτονομίσματα. Πιθανολογώ ότι πρόκειται για κάποια προσφορά προς την εκκλησία ή την κοινότητα. Εκτός από αυτό, κρατούν καλάθια με οπωροκηπευτικά της δικής τους παραγωγής, ο καθένας ό, τι έχει, τα οποία έπειτα διατίθενται προς πώληση σ` ένα κιόσκι δίπλα από την εκκλησία, Ίσως αυτό να ενισχύει τη δωρεά της οικογένειας. Ακολουθεί λειτουργία και πανηγύρι με μουσική και σουβλάκι, όπως αυτό που περιέγραψα πιο πάνω. 

Εν ολίγοις, είναι ένας ιδιαίτερος τόπος, με ιδιαίτερο κλίμα, τόσο κοντά στην ηπειρωτική Ευρώπη και τόσο μακριά από την Ελλάδα- σπάνια Έλληνες φτάνουν μέχρι τη Μαδέιρα για διακοπές (όλοι ξέρουμε τους λόγους), Κι` όπως λέω πάντα, κάθε τόπος είναι όμορφος με τον τρόπο του και μπορεί να προσφέρει στον επισκέπτη γνώση και νέες εμπειρίες. Αρκεί να μην έχουμε στερεότυπα και να μην περιμένουμε να είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι. 

 

Ola, Madeira!